Machina. Messages Bizarres

2016-10-18 - 2016-12-02

Opis

MACHINA. MESSAGES BIZARRES

18 PAŹDZIERNIKA – 2 GRUDNIA 2016

WERNISAŻ: 18 PAŹDZIERNIKA 2016, GODZ. 18.00

Podział na wnętrze i zewnętrze, obiekt i protezę, organ naturalny i organ sztuczny, ciało i to, co je powiększa, nie jest tak jasny, jak mogłoby się wydawać, a granice między tymi kategoriami są bardziej nieszczelne i wytwórcze, niż wynikałoby z prostego dodania zewnętrznego obiektu lub użycia go jako suplementu.

Elizabeth Grosz, Protetyczne przedmioty

 

 

Przecież to nie moje – w ten sposób tłumaczył się Francis André, gdy pytano go czemu nie podpisuje rysunków, wykonanych przez maszynę, której był autorem. Machinerię konstruował przez trzy lata. Kiedy spotkał Jana Józefa Szczepańskiego posiadał już dziesięć tysięcy obrazów. Opowieść o urządzeniu, które jednocześnie i jest, i nie jest autonomiczne, a przede wszystkim bliska więź między konstruktorem i maszyną stała się inspiracją dla pisarza do stworzenia Łopaty archeologa, wydanej w 1974 roku w zbiorze opowiadań pt. Rafa.

 

Czy rzeczywiście rysunki nie były tworem André? Czy maszyna to konstrukt odrębny, samodzielny? Jak wyglądała relacja człowieka i przedmiotu? Symbioza? Jednia? Michał Kowalczuk, zafascynowany tą historią, opracował własne urządzenie. Olbrzymi kolos, składający się z wielu trybików, przekładni i łańcuchów. Podłączony do prądu wydaje się istnieć sam dla siebie. A jednak zaprojektowany przez człowieka, przez człowieka złożony i przez niego traktowany prawie jak członek rodziny. Starannie pielęgnowany i naoliwiany. Staje się więc organizmem nieomal ludzkim. Określenie machina zaczyna brzmieć jak nazwa własna i pojawia się pragnienie, aby napisać ten wyraz wielką literą. Urządzenie stanowi przedłużenie ludzkiego ciała, dopełnienie, uzupełnienie. Ulepszenie? Kowalczuk podkreśla jednak, że jego twór nie jest doskonały, czasami efekt końcowy bywa urozmaicony przez przypadek, niekiedy podczas powstawania rysunku wkrada się błąd.

 

 

Na wystawie w Galerii Starmach zaprezentowana zostanie maszyna oraz stworzone przez nią rysunki. Pojawi się również jedno z dzieł wykreowanych przez machinerię Francisa André.

 

Katalog, towarzyszący ekspozycji zawiera opowiadanie Jana Józefa Szczepańskiego, teksty Michała Kowalczuka, Katarzyny Szczepańskiej-Kowalczuk, Wawrzyńca Brzozowskiego Tomasza Lema oraz fotografie maszyny, poszczególnych fragmentów konstrukcji, rysunków i zdjęcia z wystawy.

 

Kurator wystawy: Sonia Kądziołka

 

 

(1. E. Grosz, Protetyczne przedmioty, [w:] Antropologia kultury wizualnej. Wybór tekstów i zagadnień, red. I. Kurz, P. Kwiatkowska, Ł. Zaremba, tłum. M. Szcześniak, Warszawa 2012, s. 416-423.
2. J. J. Szczepański, Łopata archeologa, [w:] tegoż, Rafa, Warszawa 1984.